Speech Patricia Kaersenhout (NL)

5 juli 2020, Martin Luther Kingpark, Amsterdam |  Engelse versie

 

Beste aanwezigen,

 

Allereerst dank aan jou Airco, dat ik hier mag staan en iets mag zeggen tijdens dit mooie historische moment.

 

Ik heb de eer om ook een replica van het beeld van Martin Luther King, jr. te hebben mogen ontvangen en hij staat thuis op een houten bankje met naast hem een glas water, een kaars, voor een doek welke geweven is voor de voorouders. Martin Luther King, jr. is ook een voorouder geworden.

 

In het kunsthistorisch museum van Wenen hangt een beroemd schilderij van Pieter Paul Rubens getiteld ‘De Vier Werelddelen.’ Tijdens de Renaissance was het gebruikelijk om de allegorie van de vier werelddelen en hun rivieren op de volgende wijze af te beelden. De mannen/goden vertegenwoordigen de continenten Afrika, Azië, Amerika en Europa en de nimfen/vrouwen waardoor zij worden omringd symboliseerden respectievelijk hun rivieren: De Nijl, de Ganges, Rio de la Plata en de Donau. In verschillende teksten uit de Oudheid wordt de Nijl omschreven als zijnde zwart van kleur, omdat de Ethiopische bron zwart is. Alle vrouwen op dit schilderij staan symbool voor vruchtbaarheid maar de zwarte nimf is de kostbaarste. Zij is de enige op het schilderij  die dure sieraden draagt en een robijn op haar voorhoofd. De zwarte nimf stelt niet alleen de Ethiopische bron voor maar ook het mysterie en de vruchtbaarheid van de Nijl. De Nijl is de oudste rivier in de wereld. Daarom vormt de bron de oorsprong van de wereld. De bron van de Nijl was moeilijk te vinden. Het vinden van de bron is lange tijd een grote historische zoektocht geweest. In de Oudheid schreef men dat de Nijl ooit haar hoofd bedekt heeft om het vervolgens nooit meer te tonen. Dit is een prachtige beeldspraak voor haar geheim en voor haar verborgen bron. 

 

Rubens laat in dit schilderij  zien dat de oorsprong van de mens in Afrika ligt en het is niet voor niks dat hij als metafoor een zwarte vrouw kiest. De bron die de Nijl verborgen probeert te houden staat voor mij symbool voor een derde dimensie waarbinnen het mysterie van ons bestaan zich schuil houdt, maar die de zwarte vrouw van generatie op generatie overdraagt aan haar nageslacht. 

 

De African-American wetenschapper en intersectioneel denker Patricia Hill Collins schrijft het volgende over de derde dimensie:

 

‘The ‘ethic of caring’ is the third dimension of Black feminist theory which places the emphasis on individual uniqueness, appropriateness of emotions and the capacity for empathy. Rooted in a tradition of African Humanism, each individual is thought to be a unique expression of a common spirit, power or energy inherent in all life.’

 

De derde dimensie is tevens een lege ruimte waar Zwarte vrouwen zich bevinden. Een ruimte waarbinnen de marges van ras en sexe overlapt worden. We leven in een soort vacuüm van ‘erasure’ en tegenstrijdigheden welke worden versterkt door polarisatie van een wereld waarin zwarten mannen aan de ene kant staan en witte mensen aan de andere kant en wij zwarte vrouwen ergens tussenin zweven. De zwarte vrouwelijke realiteit is tegelijkertijd een hybride fenomeen. Een fenomeen dat verschillende opvattingen over ras, sekse en klasse doorkruist. En daaruit is het intersectioneel denken ontstaan.

 

Ik heb ook een droom. Mijn droom is dat op een dag mijn dochter, mijn zonen, mijn kleinkinderen en de daaropvolgende generaties witte en zwarte kinderen opgroeien met een vanzelfsprekendheid dat zwarte vrouwen al eeuwenlang een grootse bijdrage hebben geleverd aan de strijd voor een rechtvaardiger wereld. Dat de wereld wordt gedragen door een zwarte vrouw. Niet door Atlas, dat is slechts een mythe. Ik droom dat de geschiedenis boeken herschreven worden en dat de verhalen van al die zwarte heldinnen van verzet een plek krijgen in de geschiedschrijving opdat zwarte en witte kinderen geïnspireerd raken om te strijden voor een betere en eerlijkere wereld. En begrijpen dat ze op de schouders staan van deze vrouwen. Dat ze leren dat er ook andere rolmodellen bestaan dan Beyoncé.

 

Want waarom horen we hier in Nederland nauwelijks iets over Coretta King? Of Betty Shabazz, de weduwe van Malcolm X, of Myrlie Evers, de weduwe van Medgar Evers? Of Winnie Mandela? Zowel Coretta als Myrlie hebben Winnie ontmoet en haar gesteund in de strijd tegen Apartheid.

 

Ik ben zelf moeder en heb me geprobeerd voor te stellen hoe verschrikkelijk het geweest moet zijn voor deze moeders om de boodschap aan hun jonge kinderen te moeten geven dat hun vaders voorgoed verdwenen zijn. Hoe troost je kinderen die voor hun ogen hun vader op brute wijze vermoord zien worden? Hoe troost je kinderen die het grootste deel van hun leven hun vaders gezicht gespleten hebben gezien door ijzeren lijnen. Hoe pak je de draad weer op en draag je de volledige zorg voor de kinderen op je schouders? Hoe rouw je om het verlies? Toch zijn al deze heldinnen doorgegaan met de strijd voor rechtvaardigheid tot aan hun dood. Hebben zij zich verder ontwikkeld, gestudeerd en georganiseerd.

 

Na een mislukte moordaanslag op haar man Martin Luther King, jr., haarzelf en hun dochtertje Yolanda, verloor Coretta haar angst om te sterven. Ze raakte meer dan ooit overtuigd dat ze Martin moest steunen in zijn strijd. En gaf daarvoor haar eigen grote droom op, namelijk een muziekcarrière. Er is zo weinig aandacht voor de rol die zwarte vrouwen hebben gehad en voor de offers die zij hebben moet brengen en nog steeds brengen in de strijd. Het zijn voornamelijk mannen die het leiderschap in de strijd hebben overgenomen. En daarin speelt macht, ego en het patriarchaat een belangrijke rol waarmee soms het grotere doel overschaduwd wordt. Namelijk dat de strijd gestreden moet worden voor iedereen die onderdrukt is. Coretta werd later een groot voorvechtster voor rechten van de LHBGTQ+ gemeenschap. Want zoals Coretta ooit zei: ‘I don’t believe you can stand for freedom for one group of people and deny it to others.’

 

Ook Martin Luther King, jr. en Malcolm X verwachtten van hun partners dat zij de rol van huisvrouw op zich zouden nemen. 

 

Ik heb veel onderzoek gedaan naar de strijd die zwarte vrouwen en vrouwen van kleur al eeuwen lang voeren tegen onderdrukking, tegen het patriarchaat en voor rechtvaardigheid. 

 

Het zijn de vrouwen van toen geweest die zich internationaal organiseerden en nog steeds de ruggengraat vormen van de civil rights movement. Daarin hebben ook veel Caraïbische vrouwen een belangrijke rol gespeeld. De Surinaamse activiste Hermine Huiswoud hoort ook binnen die traditie thuis. Hun feminisme was onder andere relationeel, interdisciplinair en transnationaal.

 

Het is niet voor niks dat Black Lives Matter is opgericht door drie zwarte vrouwen, namelijk Alicia Garza, Patrisse Cullors en Opal Tometi. Black Lives Matter is voortgevloeid uit een ‘Emergent strategy’ : welke gaat om het verschuiven van de manier waarop we de wereld en elkaar zien en voelen. Als we zelf beginnen met te oefenen in transformeren, kunnen we de wereld transformeren.

 

Een Emergent strategy vloeit voort uit een diep gevoel van onrecht. En dat komt recht uit het hart. Er is geen gerichte planning over hoe de strijd te voeren en het geeft kracht aan mensen om zichzelf te mobiliseren waar nodig. Alicia, Patrisse en Opal gedragen zich niet als traditionele leiders en daarmee bewegen ze weg van het patriarchale idee over leiderschap, weg van de staat en daarmee weg van een systeem van onderdrukking. Hun manier van leiderschap is non-hiërarchisch. Zij bewegen eerder richting transformative justice, of transformatieve rechtvaardigheid, waarmee erkend wordt dat de staat schade aanricht aan gemarginaliseerde mensen. Men onderzoekt naar alternatieve manieren om die schade aan te pakken en/of te doorbreken en tegelijkertijd onafhankelijk te blijven van die staat. Men blijft vertrouwen op organische en creatieve strategieën die binnen gemeenschappen zelf ontstaan zijn. Men zoekt uit hoe en waar de wortel van geweld in de samenleving is ontstaan om deze vervolgens te transformeren.

 

Ik wil jullie allen vragen om te onderzoeken hoe, en de moed te hebben om te transformeren. 

 

Aan alle mannen vraag ik: durf weg te bewegen van het patriarchaat en omarm het zwart feminisme. 

 

Aan witte mensen vraag ik: durf oprecht je privileges te bevragen en te onderzoeken hoe je ze in kunt zetten om gemarginaliseerden te helpen zonder dat je in saviour behaviour vervalt. Durf racisme te benoemen en neem niet alles meteen persoonlijk wanneer een zwart persoon je aanspreekt op je privileges, maar begrijp dat je onderdeel bent van een systeem wat je voorouders en jou eeuwenlang in een bevoordeelde positie heeft gebracht. 

 

Het wordt tijd om dat systeem te ontmantelen. 

 

Transformeren betekent ook offers brengen. Het betekent een deel van je privileges opgeven of delen, want sharing is caring.

 

Het gaat veel verder dan #blacklivesmatter delen op social media of meelopen in een demonstratie. Het is een proces van pijn. Een proces waarin je als wit mens het lef moet hebben om jezelf open te breken, om zo de prachtige zwarte persoon die in je verborgen ligt te kunnen bevrijden. 

 

Zo kun je een ware bondgenoot worden in de strijd van zwarte mensen en mensen van kleur. 

 

Laten we proberen om samen te helen van de diepe wonden die zowel de slavernij als het kolonialisme en het daaruit voortgevloeide allesvernietigende systeem van kapitalisme hebben aangebracht in zowel onze persoonlijke levens als in onze samenleving, onze aarde, moeder natuur.

 

Zullen we samen het verhaal van een pijnlijke geschiedenis herschrijven? En haar zo completer maken? Eerlijker? 

 

Napoleon schreef ooit: ‘de geschiedenis wordt geschreven door de overwinnaars,’ maar een wijs man uit Koerdistan zei ooit: ‘de waarheid ligt bij de onderdrukten.’